Gryphon
1970’lerin başında İngiltere’den çıkan en özgün progresif rock gruplarından biri olan Gryphon, klasik müzik, orta çağ ezgileri, folk ve rock elementlerini benzersiz bir şekilde harmanlayan eklektik bir topluluktur. Kendi dönemlerinde hem alışılmışın dışında enstrüman kullanımlarıyla hem de teatral canlı performanslarıyla dikkat çeken grup, progressive rock’ın sadece deneysel değil, aynı zamanda tarihsel ve kültürel açıdan da zenginleşebileceğini kanıtlamıştır.
Kuruluşu ve Erken Dönemi
Gryphon, 1972 yılında Richard Harvey (blok flüt, klavyeler) ve Brian Gulland (fagot, krumhorn, trombon) tarafından kuruldu. İkili, Royal College of Music’te tanışmıştı ve her ikisi de klasik müzik eğitiminden geliyordu. Daha sonra Graeme Taylor (gitar, vokal) ve David Oberlé (davul, perküsyon, vokal) gruba katıldı. Gryphon, kurulduğu andan itibaren barok dönem müziği, İngiliz halk müziği ve rock öğelerini iç içe geçiren özgün bir yapı geliştirdi.
Grubun ismi, mitolojik bir yaratık olan Grifon’dan gelmektedir; bu, onların müzikal yaklaşımlarının da sembolüdür: hem tarihsel hem hayal gücüyle örülü, hem de güçlü ve özgür.
Müziğin Karakteristiği
Gryphon’un müziği kolayca tanımlanamaz; zira grup, çoğu zaman aynı parça içinde birkaç farklı müzik dönemine ait unsurları kullanmıştır. Özellikle krumhorn, fagot, blok flüt, harpsikord, lute gibi alışılmadık enstrümanlarla zenginleştirilmiş ses dünyası, onları diğer progresif rock gruplarından ayıran temel unsurdur.
En büyük ilham kaynakları arasında Orta Çağ müziği, Rönesans dönemi bestecileri ve İngiliz folk gelenekleri yer alırken, yapılar açısından Gentle Giant, Jethro Tull ve Yes gibi isimlerle de paralellik kurulabilir. Ancak Gryphon, bu etkileri kendi özgün estetiğinde yeniden şekillendirmiştir.
Albümler ve Gelişim Süreci
1. Gryphon (1973)
Grubun kendi adını taşıyan ilk albümü, neredeyse tamamen akustik enstrümanlardan oluşur ve Orta Çağ esintileri oldukça baskındır. “Kemp’s Jig”, “Juniper Suite” gibi parçalar, grubun erken dönem müzikal yöneliminin göstergesidir.
2. Midnight Mushrumps (1974)
Bu albümle birlikte grup, daha geniş çaplı besteler yapmaya başlar. Albüme adını veren 18 dakikalık parça, Shakespeare’in “The Tempest” oyununun sahne müziği olarak da kullanılmıştır. Bu eser, Gryphon’un klasik ve rock estetiğini harmanladığı ilk büyük başyapıt olarak kabul edilir.
3. Red Queen to Gryphon Three (1974)
Gryphon’un en çok övgü alan albümüdür. Tamamen enstrümantal olan bu konsept albüm, satranç temalı dört bölümden oluşur. Karmaşık yapılar, çok katmanlı kompozisyonlar ve enstrümantal virtüözite ile doludur. Bu albüm, progresif rock severler tarafından bir kült eser olarak değerlendirilir.
4. Raindance (1975)
Bu albümde grup biraz daha geleneksel rock formasyonuna yaklaşır, vokaller daha belirgin hale gelir. “(Ein Klein) Heldenleben” gibi parçalar esprili ve deneysel tavırlarını korurken, bazı şarkılar popüler yapıya daha yakın durur.
5. Treason (1977)
Grubun EMI etiketiyle çıkardığı bu albüm, daha çok Yes ve Genesis gibi dönemin büyük progresif gruplarına yaklaşan bir yapıya sahiptir. Bu albümde krumhorn ve blok flüt gibi özgün enstrümanların kullanımı azalmıştır. Dönemin müzik piyasasının yönelimine ayak uydurmak isteseler de, albüm ticari anlamda beklenen ilgiyi görmemiştir.
Dağılma ve Yeniden Doğuş
Ticari başarısızlıklar ve müzik endüstrisindeki değişimlerle birlikte Gryphon, 1977’de sessizce dağıldı. Üyeler kendi kariyerlerine yöneldi. Richard Harvey film müziği besteciliğine, Graeme Taylor ise tiyatro projelerine yöneldi. Uzun bir sessizlik döneminden sonra grup, 2009 yılında tekrar sahne almaya başladı.
2018 yılında çıkan ReInvention, 41 yıl aradan sonra gelen bir geri dönüş albümüdür ve grup eski ruhunu büyük oranda koruyarak modern sesler eklemeyi başarmıştır. 2020’de ise Get Out Of My Father’s Car! adlı yeni albümleri yayımlandı. Bu albümde geçmişe saygı duruşu olduğu kadar, ileriyi hedefleyen bir anlayış da dikkat çeker.
Gryphon’un Progresif Rock’taki Yeri
Gryphon, progresif rock’ın daha çok teknik virtüöziteye dayalı bir tür olmaktan öte, tarihsel bilinçle ve kültürel çeşitlilikle zenginleşebileceğini göstermiştir. Birçok grup, 1970’lerde folk elementlerini kullanmış olsa da, Gryphon’un yaptığı şey bundan öteydi: geçmişin müzikal dokusunu birebir yeniden yaratmak ve bunu rock formatında günümüze taşımak.
Özellikle Red Queen to Gryphon Three, zamanının ötesinde bir albüm olup, müzikal anlamda Gentle Giant gibi kompleks yapılara sahipken, aynı zamanda pastoral, masalsı bir hava da sunar. Modern progresif rock gruplarından bazıları, Gryphon’un yenilikçi enstrümantasyonunu ve armonik zenginliğini ilham kaynağı olarak görmektedir.
İlginç Bilgiler
- Grup, sahneye tarihi kostümlerle çıkıyor ve performanslarında teatral ögeler kullanıyordu.
- “Red Queen to Gryphon Three” albümünde satranç teması, her bir parçanın bir satranç taşını temsil edecek şekilde tasarlanmıştı.
- Gryphon, bir dönem Yes grubunun Amerika turnesinin açılış grubu olmuş ve oldukça olumlu tepkiler almıştır.
- Richard Harvey, ilerleyen yıllarda Harry Potter gibi büyük yapımlar için orkestrasyon çalışmaları da yapmıştır.
Sonuç
Gryphon, sadece bir rock grubu değil, adeta bir müzikal zaman makinesidir. Onların müziği, dinleyiciyi bir yandan geçmişin tarihsel derinliklerine çekerken, bir yandan da progresif rock’ın en cesur yönlerini keşfetmeye davet eder. Karmaşık yapılar, tarihsel referanslar ve etkileyici enstrümantasyonla bezenmiş eserleri, onları türün gizli hazinelerinden biri yapmaktadır. Bugün bile, onların müziği geçmişle gelecek arasında bir köprü kurmaya devam etmektedir.
